Zeytinyağı krizi meclise taşındı

Tarih: 12 Kasım 2025 Çarşamba 11:23

NECDET TAŞ

DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve Mersin Milletvekili Mehmet Emin Ekmen ve 20 milletvekili tarafından zeytin ve zeytinyağı sektöründe yaşanan maliyet sorunlarının, kalite ve markalaşma eksikliğinin, dış rekabet baskısının, bölgesel eşitsizliklerin ve üretim gelirlerinde yaşanan kırılmaların araştırılması, kamu politikalarının etkinliğinin değerlendirilmesi ve sektörün sürdürülebilirliğini sağlayacak, küçük üreticileri koruyacak, yüksek katma değer oluşturacak bütüncül stratejilerin geliştirilmesi amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Meclis araştırması önergesi verdi.   Konuyla ilgili mecliste söz alan Ekmen, “Mersin'imizin Mut ilçesi 14 milyon zeytin ağacıyla Türkiye'de ilk 10'da yer alan bir havza ve buranın bir özel, spesifik mikroklimatik özelliği var; Toroslar, hemen altında Göksu Deltası, onun da altında Akdeniz; bir Allah vergisi olarak başta mantar olmak üzere sıfır hastalık, sıfır hastalık olduğu için de sıfır ilaç kullanımıyla zeytinlerimiz yetişiyor. Eğer bu konuya yerel idare ve merkezi idare özel bir gündem başlığıyla eğilse bunların organik olarak sertifikalandırılması kaçınılmaz olur. Ben de bütün bu teknik notların yanında, Mut Ziraat Odası Başkanımız Sayın Muharrem Yılmaz ile Mut'tan zeytin üreticisi, hem bahçe sahibi hem yağ fabrikası olan Ali İhsan Bey ne diyor diye son bilgileri alıyordum” dedi.

“İHRACATÇI DA REKABET EDEMİYOR”

Zeytinyağı mevzusu her açıldığında AK Partililerin haklı olarak 2002'de 90 milyon olan zeytin ağacı sayısının 2024'te 200 milyonu aştığını söylediğini hatırlatan Ekmen, “Biz de bu veriyle konuşuyoruz. Yani bu noktada zeytin ağacı sayısının artması, bugüne gelmesi gibi mevzuların dışında, bu yıl Türkiye hem kuraklık hem don etkisi nedeniyle 2024 yılına göre yüzde 35 zeytinyağı kaybıyla hasadını tamamlamış bulunuyor. Uluslararası Zeytin Konseyi'nin 27-28 Ekim tarihlerinde Madrid'de yaptığı toplantıların ardından ortaya çıkan rakamlar dünyada en yüksek verim kaybının Türkiye'de gerçekleştiğini gösteriyor, Avrupa ülkelerinde de... Fas'ta yüzde 35'lik bir artış var, Türkiye'de yüzde 43'lük düşüş ile en keskin düşüşün olduğu görülüyor. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Mustafa Tan'ın açıkladığı bilgilere göre ise Türkiye'nin bu sezon zeytin üretimi 2 milyon 450 bin ton olacak. Bu zeytinin 740 bini sofralık, kalan 1 milyon 710 bin tonu ise yaklaşık 310 bin ton zeytinyağına dönüşecek. Bu da az önce ifade ettiğim gibi yüzde 35'lik bir kayba tekabül ediyor. Tabii ki bazı ön tedbirlerle hasar miktarı azaltılabilirdi ama bu tabloda kuraklık ve donun belirleyici bir etkide bulunduğu gözüküyor. Sadece üreticiler değil ihracatçılar ve sanayiciler de zeytinyağı üretim maliyetinin arttığından müşteki çünkü girdi fiyatları artıyor ve âdeta 1 litre zeytinyağının maliyetinin 200 liraya kadar yükseldiğini ifade ediyorlar. İspanya'da 4-5 avroda; Amerika, Japonya, Kanada pazarlarında benzer fiyatlarla rekabet eden Yunanistanlı, İspanyalı, İtalyalı üretici ile Türkiyeli üretici de rekabet edemiyor, ihracatçı da rekabet edemiyor. Şüphesiz, bu rekolte düşüşü ayrı bir başlık ama bu rekolte düşüşünün etkisiyle de gıda enflasyonunda yapılması gereken en önemli konu olarak Genel Başkanımız Sayın Ali Babacan da sürekli ifade ediyor; girdi maliyetlerinin kontrol altına alınması ve dünyadaki emsallerine göre üreticinin ya da ihracatçının desteklenmesi gerekiyor” diye konuştu.

“ÜRETİCİNİN ELİNDEKİ MALI İYİCE DEĞERSİZ HÂLE GETİRMEYİN”

Türkiye zeytinyağında ilk destekleme priminin 98 yılında litre başına yaklaşık 40 sent olarak başladığını ancak sonraki yıllarda TL'ye çevrildiğini anımsatan Ekmen, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Arkadaşlar, 2024'te İspanya kendi zeytin üreticisine ton başına 1,2 euro destek verirken Türkiye sadece 3 sent -evet, sadece 3 cent- destek veriyor ve böyle bir destekle de tabii ki ne üreticinin ne ihracatçının rakipleriyle mücadele etmesi mümkün değil. Arkadaşlar bir konuda uyarıda bulunuyor, evet, bu yıl yüzde 35 üretim düşüşü var, evet, üretici de ihracatçı da zor durumda ama sakın ha, üretim yüzde 35 düştü diye diğer kalemlerde olduğu gibi burada da ithalatın kapısını açmayın, üreticinin elindeki malı iyice değersiz hâle getirmeyin; birinci uyarımız bu. Birinci uyarımız ithalatın kapısının açılmamasıydı. İkincisi, doğrudan üreticiye ve ihracatçıya zeytinyağında özel destek paketleri açıklanmalı ki biri üretmeye devam etsin, öbürü de üretilmiş bir malı dünya piyasasında rakipleriyle rekabet edebilecek şekilde sunabilsin. Bir başka alınabilecek tedbir, ormanlarda bulunan zeytinliklerin yasal bir statüye kavuşturularak üretiminin devam etmesi; gübre, işçilik, enerji, ambalaj, nakliye gibi birçok kalemde hem üreticinin hem de fabrikacının kaynağında desteklenmesi gerekiyor ve bu konularda alınacak tedbirlerin behemehal alınması gerekiyor tıpkı donda olduğu gibi. Biliyorsunuz, şubat ayının don felaketinin ödemeleri henüz bu ay yapılmaya başlandı. Gecikmenin mevcut tabloyu ağırlaştıracağını ifade ediyor, önergemize destek bekliyorum.”

AK PARTİLİ KIRATLI: “ZEYTİNCİLİK SEKTÖRÜMÜZ DESTEKLERLE ÇOK CİDDİ BİR İVME KAZANMIŞTIR”

Konuyla ilgili AK Parti adına söz alan Mersin Milletvekili Ali Kıratlı ise, “Sayın milletvekilleri, zeytin ve zeytinyağı sektörü ülkemizin hem tarımsal üretimi hem de kültürel mirası açısından stratejik öneme sahip bir alandır. Tabii, zeytin ve zeytinyağından konuşurken bazı rakamları ifade etmek isterim ki az önce Mehmet Emin Vekilim, tabii, birtakım rakamlar verdi ama bunları söylemek zorundayız, 2002'den buraya neler yaptığımızı da aziz milletimize tekrar ifade etmek istiyoruz. 2002 yılında ülkemizde 99 milyon zeytin ağacından 65 bin ton zeytinyağı üretimi gerçekleştiriyorduk. Bugün, aradan geçen yirmi iki yılın ardından zeytin ağacı sayımızı ülkemizde 204 milyona yani 2 katının da üzerine çıkarttık. 2024 yılında yaklaşık 7 kattan fazla artışla 475 bin ton zeytinyağı üretimine ulaşmış olmamız hem üreticilerimizin emeğinin hem de devletimizin desteklerinin ne kadar anlamlı olduğunu göstermektedir. Yine, 2002 yılında zeytin üretimimiz İspanya, İtalya ve Yunanistan'ın ardından 4'üncü sırada yer alırken 2024 yılında İspanya'nın ardından 2'nci sıraya çıkardık. Tabii, bu başarılar tesadüf değildir. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde tarımsal destekler, kırsal kalkınma yatırımları, sulama projeleri ve ihracat teşvikleriyle zeytincilik sektörümüz çok ciddi bir ivme kazanmıştır” ifadelerini kullandı.

“KÜÇÜK ÜRETİCİLERİ KORUYORUZ”

AK Parti hükûmetleri döneminde zeytin ve zeytinyağı üreticilerine doğrudan gelir desteği; mazot, gübre, budama ve biyoteknik mücadele destekleri; kırsal kalkınma hibeleri sağlandığına dikkat çeken Kıratlı, “Ayrıca, 2002 yılından itibaren üreticilerimize zeytinyağı fark ödemesi desteği verilmiş, bu uygulama 2024 yılına kadar sürdürülerek sektöre çok büyük katkı sağlanmıştır. Aynı zamanda, yeni kurulacak zeytinyağı ve salamura tesislerine Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumumuz tarafından yüzde 60'a varan hibe destekleri sağlanmıştır. Bu desteklerle hem üretim kapasitemiz artmakta hem de kırsal kalkınmamız güçlenmektedir. Sayın milletvekilleri, Bakanlığımız özellikle küçük üreticilerimizi korumak için sertifikalı fidan desteği, kaliteli üretim ve markalaşmayı teşvik eden projeler; zeytinyağında coğrafi işaretlendirme ve izlenebilirlik sistemleri üzerinde yoğun bir şekilde çalışmaktadır. Dolayısıyla, Yeni Yol Partisi’nin önergesi iyi niyetli olmakla birlikte içerdiği hususlar zaten Bakanlıklarımız tarafından kapsamlı biçimde ele alınmakta, sektörümüz için çözüm odaklı bir yaklaşım sürdürülmektedir. Türkiye, aynı zamanda zeytin ihracatı gerçekleştiren ülkelerden biridir. Ülkemiz 2024 yılında toplam 79 bin ton zeytinyağı ihracatı gerçekleştirmiştir. Bu başarıların arkasında alın teriyle çalışan üreticilerimiz, kooperatiflerimiz, yatırımcılarımız ve devletimizin kararlı politikaları, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti'nin imzası vardır. Hep birlikte el ele vererek Türkiye'yi zeytinyağında bir dünya markası hâline getirmeye kararlıyız. Eksiğimiz var mıdır? Mutlaka vardır, el birliğiyle tam ederiz çünkü biz AK Parti olarak çözüm üreten, laf değil hizmet üreten, üreticimizin refahını koruyan politikaları hayata geçiren bir kadroyuz. Bu vesileyle, zeytin üretimine gönül vermiş tüm çiftçilerimize, sektör temsilcilerimize teşekkür ediyor, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da üreticilerimizin yanında olmaya devam edeceğiz” şeklinde konuştu.  

Konuşmaların ardından yapılan oylamada önerge oy çokluğuyla reddedildi.