LİDERLİK CESARET İSTER! “Herkesi memnun etmeye çalışmayın”

Tarih: 25 Kasım 2025 Salı 12:41

NECDET TAŞ

Akdeniz Bilkentliler Derneği, Radison Otel’de ‘Cam tavan nerede başlar? İçimizde mi dışımızda mı?’ Başlıklı kadın liderliğinin önemini vurgulayan bir konferans gerçekleştirdi. Konferansa; Akdeniz Bilkentliler Derneği Başkanı Perihan Eser ve çok sayıda girişimci kadın katıldı. Konferansta konuşan Beykent Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Ebru Güzelcik Ural, sunumunda çoğu zaman gözden kaçan, sessiz ama en güçlü engellerden biri olan; içimizdeki sınırlardan, içsel engellerden, öz güven, öz bilinç, psikolojik dayanıklılıktan, etki yaratmanın öneminden, etki yaratmanın önemini merkezimize koymadan, kişilerin odağındaki , “Öz şüphe“, “Yeter miyim?“, “Başarıyı sahiplenme güçlüğü“, “Mükemmeliyetçilik“, “İç sesin baskısı ve görünmez öz sınırların hayatımızı nasıl olumsuz etkilediğinden bahsederek, “Cam tavan hem içimizde, hem dışımızda; ama hikâyeyi değiştirecek ilk cümle, bizim ağzımızdan çıkacak” dedi.

CAM TAVANIN DIŞ YÜZÜ: RAKAMLARLA TÜRKİYE’DE KADIN LİDERLİĞİ

Rakamlarla Türkiye’deki kadın liderliğinden örnekler veren Prof. Dr. Ural, “TBMM’de 2024 sonu itibarıyla 593 milletvekilinin yalnızca 118’i kadın; kadın milletvekili oranı yüzde 19,9. AB ortalaması ise yüzde 33,6 seviyesinde… 2024 yılı itibarıyla yerel yönetimlerde; Belediye başkanlarının sadece yüzde 5,6’sı, belediye meclis üyelerinin yüzde 11,8’i kadın. Kadın büyükelçi oranı 2024’te yüzde 26,9, yükseköğretimde kadın profesör oranı yüzde 34,6. 2024 itibarıyla 202 üniversitenin yalnızca 19’unda kadın rektör bulunuyor; rektörlerin yaklaşık yüzde 9–10’ukadın. BIST’te işlem gören şirketlerin yönetim kurullarında kadın oranı 2024’te yüzde 18,7. Tüm BIST şirketleri içinde yönetim kurulu başkanı kadın olan şirket sayısı 50, kadın CEO sayısı 25. Buna rağmen 191 şirketin yönetim kurulu tamamen erkeklerden oluşuyor; BIST-100 içinde bu sayı 24” şeklinde konuştu.

“ERKEK DAYANIŞMASINI KIRMAK MÜMKÜN DEĞİL”

Cam Tavan’ın dışsal ve içsel engellerini sıralayan Prof. Dr. Ural, “Toplumsal cinsiyet rolleri ve kalıp yargılar, içine girmenin mümkün olmadığı erkek dayanışması, kurum kültürü ve “erkek işi- kadın işi” ayrımları, eşit olmayan terfi, ücret ve görev dağılımı… İçsel Engeller ise, liderlik yolunda kendi içimizde ördüğümüz cam tavanlar, başarıyı sahiplenmemek, görünürlük eksikliği, uzmanlığı aşırı yüceltmek ve mükemmeliyetçilik, ilişki kurup kaldıraç yapmamak ve müttefik edinmemek, işi kariyerin önüne koymak, memnun etme hastalığı ve sınır koyamamak, detaylarda boğulmak ve odak kaybı, kafada  döndürmek ve ruminasyon. Başarıyı sahiplenmemek ne demek? İyi yaptığın işi “ekip şansıydı” diye anlatmak, başarı konuşulurken hemen geri çekilmek, takdir edildiğinde konuyu hemen değiştirmek. Neden kaynaklanır? “Övünmek ayıptır” kültürel kodu, “Ukala görünmeyeyim” kaygısı, çocukluktan beri gelen “mütevazı ol” mesajları. Liderlikte etkisi üst yönetimin seni görmesi zorlaşır. Terfi ve kritik görevlerde akla ilk gelen isim olamazsın. Kendi liderlik hikayeni başkaları yazar; sen arka planda kalırsın. İkincisi görünürlük eksikliği… Peki bu ne demek? Toplantıda fikri olduğu halde söz almamak, emeği, katkıyı, başarıları paylaşmaktan utanmak, sunumu hazırlayıp, sunmayı hep başkasına bırakmak. Neden kaynaklanır? Kendini öne çıkarmak ayıp inancı, çekingenlik, eleştirilme kaygısı ve ‘Zaten fark ederler’  düşüncesi… Peki bunun liderlikte etkisi nedir? Stratejik kararlarda masada değil, arka planda kalmak. “Sessiz, uyumlu, ama liderlik için görünmeyen” profilde olmak. Fırsatların daha yüksek seslilere gitmesi.. Dönüştürmek için küçük adım atın; her toplantıda en az bir kez söz alma hedefi koy. Bu konuda kısa bir katkı yapmak isterim.” de. Üçüncüsü; uzmanlığı aşırı yüceltmek ve mükemmeliyetçilik… Peki bu ne demek? Yeni bir rol için önce “bir diploma/sertifika” aramak. Yüzde 120 hazır hissetmeden adım atmamak. Kendini ancak “uzman” olunca yetkin saymak. Neden kaynaklanır? Hata yapma korkusu, eleştirilmekten kaçınma, erkeklere göre kendinden daha düşük yeterlik algısı. Peki bunun liderliğe etkisi nedir? Fırsatlar geldiğinde “hazır değilim” deyip geri çekilmek, erkekler daha az hazır oldukları halde öne çıkarken geride kalmak, liderlik yolculuğunu sürekli ertelemek… Bunu dönüştürmek için kendine şu soruyu sor: “Bu rol için benden daha az hazır olup başvuracak biri var mı? Varsa, sen de başvur…

“HERKESİ MEMNUN ETMEYE KALKMAYIN”

Dördüncüsü; ilişki kurup kaldıraç yapmamak ve müttefik edinmemek… Ne demek? Tanışma ve bağlantı fırsatlarında geri durmak, destek istememek, referans istemekten utanmak, projeye tek başına girip, başta müttefik toplamamak… Neden kaynaklanır? “Adam kayırma gibi görünür” kaygısı, yardım istemeyi zayıflık saymak, “İyi iş zaten kendini gösterir” romantizmi… Bu da karar vericilere ve kaynaklara geç ulaşmaya, yalnız, yorgun ve kırılgan liderlik deneyimine sebep olur. Bunun için yeni bir işe başlamadan önce kendine sor: “Bu yolda en az 2 müttefikim kim olabilir?” Ve onlarla erken konuş. Beşincisi; işi kariyerin önüne koymak… Ne demek bu? Günlük iş yüküne gömülüp kariyerini planlamamak, “Önce şu süreci atlatayım, sonra bakarım” demek. Kuruma/ekibe adanmayı erdem, kendine yatırım yapmayı bencillik görmek… Peki bu neden kaynaklanır? Çok yüksek sorumluluk duygusu, başkalarının beklentilerini kendi hedeflerinin önüne koymak. Bu da yılların geçip unvan ve etki alanının yerinde sayması ve sadece operasyonel yük taşıyan, stratejik hamle yapmayan lider profiline sebep olur. Bunu aşmak için yılda en az bir günü sadece kendine ayır: “Kariyer günüm: Bu yıl liderlik yolculuğumda ne istiyorum?” diye sor. Altıncısı da memnun etme hastalığı ve sınır koyamamak…  Ne demek? “Hayır” diyememek, her ricaya evet demek. Karar verirken önce herkesin tepkisini düşünmek, kendi ihtiyacını, zamanını, enerjisini hep en sona koymak… Neden kaynaklanır? “İyi kız, uyumlu çalışan, fedakâr anne” rolleri, sevilmeme ve dışlanma korkusu, çatışmayı tehlikeli ve yıkıcı görmek. Bu da liderlik yolunda sınır koyamayan, kararsız algılanan lider profiline neden olur. Bunu aşmak için küçük bir alanda “nazik ama net” bir hayır dene: “Şu an programım dolu, bunu alamayacağım.” De. Yedincisi ise, detaylarda boğulmak ve odak kaybı… Ne demek? Her işi mikro düzeyde kontrol etmek, her şeye yetişmeye çalışırken hiçbir şeye derin odaklanamamak… Neden kaynaklanır? “Her şeyi ben kontrol etmezsem dağılır” inancı, hata korkusu, kontrolcülük, evde ve işte görünmez emek yükünün fazlalığı… Bu da liderlik yolunda stratejik düşünme için alan kalmaması, mikro yöneten, delege edemeyen lider algısı ve tükenmişlik riskinin yükselmesine sebep olur. Bunu aşmak için de haftada iki saat “odak bloğu” koy… Telefon sessizde, e-posta kapalı, tek bir önemli işe odaklan” dedi.

“EMEĞİNİ GÖRÜNÜR KIL”

Kısır döngüden erdemli döngüye dönüşüm için 3 adım sıralayan Prof. Dr. Ural, “Fark Et – İç Sesini Yakala; fırsat anlarında içinden geçen ilk cümleyi fark et. Beni en çok tutan iç inanç hangisi?” diye sor. Not al, senin cam tavan cümlem bu olabilir. Yeniden Çerçevele – Kendine Yeni Cümle Kur. Eski cümleni otomatik gerçek değil, alışkanlık olarak gör. Aynı duruma, daha destekleyici bir iç konuşma bul. “Bu durumda kendime nasıl konuşsam beni güçlendirir?” diye sor. Küçük Cesaret Pratikleri – Mikro Denemeler Yap Düşüncede değil, davranışta minik adımlar dene Küçük riskler: söz alma, soru sorma, fikir söyleme. Her hafta “bugünün küçük cesaret adımı ne?” diye belirle” diye konuştu.  Kariyerinin başında olan kadınlara tavsiyelerde de buluna Prof. Dr. Ural, “Başarılarını paylaşmakta isteksiz olma; emeğini görünür kıl. Mükemmele değil, öğrenmeye ve denemeye odaklan. İlişkilerinden destek istemeyi utanç değil, karşılıklı destek ağı olarak gör. Sadece işe değil, kendi kariyer yolculuğuna da yatırım yap. Herkesi memnun etmeye çalışma; değerlerine göre karar ver. Yalnız savaşma; mentor ve müttefikler edin” ifadelerini kullandı. Liderlik yolunda da kadınlara önerilerde bulunan Prof. Dr. Ural, “Görünürlüğünü artır. Destek ve müttefik ağı kur. Sınır koyma pratiği yap. Kendine yatırım yap. Yalnız yürümediğini hatırla” şeklinde konuştu.